In een vervallen villa aan de kust slijt de bejaarde chansonnier Alfred Busi zijn treurige laatste jaren. Hij is al een hele poos weduwnaar maar mist zijn vrouw Alicia nog steeds verschrikkelijk. Het enige wat hem van haar rest, is het huis waarin ze samen zo lang gelukkig waren en haar zoete boulevardlikeur, die hem steevast hoofdpijn bezorgt.

Naast het huis bevindt zich het Bosje, een 'overwoekerd, zoetgeurend, zoutbestendig labyrint van duindoorn, johannesbroodbomen en grove dennen', dat duistere geheimen verbergt. 's Nachts wordt Busi niet zelden wakker van de kakofonie van dieren en mensen die in de metalen vuilnisemmers in de buurt zoeken naar voedsel. Op een keer wordt hij zelfs door een van deze wezens aangevallen. Was het een dakloze, zoals er wel meer rondhangen in het nabijgelegen Poverbos, of een van de eigen soort vervreemd mensenkind?

De riooljournalist Soubriquet brengt er een akelig verhaal over; Busi's neef, de projectontwikkelaar, ziet er een extra argument in om het pand te laten slopen.

De doorgaans vlot op straat herkende zanger wordt in zijn kuststadje gelauwerd, maar wat opvalt, is hoe versmald zijn bestaan is geworden. Zijn omgeving beperkt zich tot twee familieleden: met zijn schoonzus Terina, 'de mooiste merrie van de markt', heeft hij een dubbelzinnige relatie, haar zoon vervult hem bovenal van weerzin.

Lijkt het in het eerste deel van het boek alsof alleen het verleden enige waarde heeft, dan is het zich zes jaar later afspelende tweede deel een ode aan de menselijke veerkracht. Aan de liefde ook, en aan het belang van solidariteit en rituelen.

Overal

Jim Crace had zich voorgenomen om geen romans meer te schrijven. Zijn laatste, Oogst (2013), was andermaal op de shortlist van de Man Booker Prize beland en hij vond dat het zo wel kon. 'Je moet het lot niet uitdagen. Eén slecht boek kan de reputatie van een schrijver onderuithalen.' Maar zijn ervaringen in een luxehotel in het Zuid-Indiase Chennai noopten hem toch weer tot schrijven. Net als zijn hoofdpersonage Busi werd de auteur uit zijn slaap gehaald door dieren en mensen die zich te goed deden aan het afval van het hotel. 'Het doet je nadenken over wie we zijn, wat ons van elkaar onderscheidt en wie in tijden van nood het best zou overleven, de vuilnisgraaier of de chique hotelgast?'

Vaak is het moeilijk om uit te maken waar de romans van Crace zich afspelen. 'Wie mij goed kent, weet dat ik een hekel heb aan romans die verwijzen naar de concrete politiek-economische realiteit maar dat ik fundamenteel toch een moralist ben, een linkse jongen, die het graag heeft over slecht verdeelde welvaart, hebzucht, ecologie, grondspeculatie, stereotypering en roddeljournalistiek. Ik heb dat van mijn vader. Die was geweldig, maar ook zo links dat we thuis geen koffie mochten drinken. Dat was immers een Amerikaanse drank', vertelde hij in een interview.

De vertrouwde thema's van Crace komen in De melodie naar voren, maar bovenal is hij een begenadigd stilist en verteller, die je meesleept in een wereld van bitterzoete mijmering.

Opvallend is ook het einde van het boek - de uitgever kreeg tal van telefoontjes van lezers, die dachten dat de laatste pagina onvolledig was. Immers, in zijn verantwoording bedankt Crace tal van (verzonnen) lui, om onderaan op de pagina abrupt te eindigen met: 'En aan de mensen'. Je zou het kunnen uitleggen als een knipoog naar de vage grens tussen feit en fictie. 'Dat was vroeger toch altijd zo, schrijvers vonden de realiteit geen waardige inspiratiebron. Ik ben gewoon een ouderwetse auteur.'

Vertaald door Regina Willemse, De Geus,

256 blz., 22,50 € (e-boek 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'The melody'.

Verberg tekst

Het maakt zijn boeken zowel magisch en autonoom als wonderlijk universeel. Ze zijn dikwijls doortrokken van een diepe humanistische en sociaal-geëngageerde overtuiging, waarin compassie met de zwakkeren een terugkerend element is.

Voor Craces twaalfde roman, The Melody, geldt dit misschien wel nadrukkelijker dan ooit. Hoofdpersoon Alfred 'Mister Al' Busi is een singer-songwriter van in de 60 die na de dood van zijn geliefde echtgenote eenzaam is blijven wonen in hun langzaam in verval rakende villa aan zee. We treffen hem aan de vooravond van een festiviteit waarbij zijn buste zal worden onthuld in de Avenue of Fame van de naamloze stad waar hij woont, en die met zijn basiliek, koepels en balkons mediterrane associaties oproept.

Naast de welgestelden - mensen die de kaartjes voor Busi's concerten kunnen betalen - kent de stad hordes paupers en verschoppelingen. Zij hangen rond in de Mendicant Gardens en zijn menige oppassende burger een doorn in het oog. In de nabijheid van de stad bevindt zich de 'bosk', een wildernis die niet alleen wordt bevolkt door wilde dieren, maar mogelijk ook door een vreeswekkende mensensoort.

Crace zet zijn moreel geladen maar nooit pamflettistische verhaal in gang door een reeks omineuze gebeurtenissen, waarbij Basi eerst in zijn eigen huis wordt aangevallen (Door een wilde kat? Door een uitgehongerde jongen?) en vervolgens in de tot daklozenjungle uitgegroeide Mendicant Gardens opnieuw met geweld wordt geconfronteerd. Bovendien ontdekt hij dat zijn villa dreigt te worden gesloopt om plaats te maken voor een duur appartementengebouw.

Ondanks het soms bijna sprookjesachtige karakter van de door Crace beschreven wereld, ondanks de kleurrijke exotica van de tarboni's, de pepereiken, de tamarisken, de fessandrastruiken, de casuarina's en de carobbomen, ademt dit boek een even ingetogen als doorvoeld engagement.

***

De Geus; € 22,50.

Verberg tekst

Ook charmezangers moeten op pensioen maar voor meneer Al finaal de pianoklep dichtslaat, mag hij nog één keer opdraven op zijn eigen feest. Het stadsbestuur wil zijn carrière belonen met een borstbeeld en een erepenning, en in ruil daarvoor willen de notabelen wel een liedje. De nacht voor zijn laatste optreden wordt meneer Al echter aangevallen door een wild dier dat verdacht veel op een mensenjongen lijkt. Schuilt er dan toch waarheid in de stadslegendes over wildemannen die verscholen in het bos leven? De lokale roddelkrant springt op het verhaal en terwijl meneer Al niets liever wil dan in stilte om zijn overleden vrouw rouwen, stormt tumult zijn leven binnen.

Wat volgt, is een nogal dik aangezette deurenkomedie vol misverstanden, intriges en wraakoefeningen die niet zou misstaan in een dorpszaaltje maar het is me een raadsel waarom iemand met het talent van Jim Crace zich aan dergelijke oefening waagt. Zijn vorige roman Oogst leverde hem de Impac Dublin Literary Award op, dus zullen we dit lichtvoetig drama maar als een tussendoortje beschouwen in afwachting van beter werk.

*

De Geus (oorspronkelijke titel: The Melody), 250 blz., € 22,50.

Verberg tekst

Alfred Busi, Mister Al, is een oude zanger die nog steeds grote bekendheid geniet in zijn omgeving. Hij woont in een oude villa aan zee, vlak bij een bosgebied. 's Nachts wordt hij wakker door dieren die in zijn afval wroeten, maar als hij gaat kijken wordt hij aangevallen door een wezen. Hij denkt dat het een jongen is, anderen denken dat het een wilde kat is. Door deze aanval komt een geruchtenstroom op gang die negatief is voor Busi. Hij trekt zich steeds meer terug in het leven van vroeger toen zijn vrouw nog leefde. Uiteindelijk raakt hij zijn villa kwijt en brengt de rest van zijn leven in een appartement door. Beschrijving van de ondergang van een beroemd figuur. Zijn leven als zanger is voorbij. De moderne maatschappij werkt op hem in en daar heeft hij geen antwoord op. De afloop van het verhaal is dan ook voorspelbaar en niet positief. Er zijn geen dialogen, alleen beschrijvingen, waardoor het moeilijk te lezen wordt. Boeiend, maar alleen geschikt voor lezers met een groot uithoudingsvermogen. Verberg tekst