De relatie van Lode Wils (geb. 1929) ? emeritus hoogleraar Nieuwste Geschiedenis van de KULeuven ? met de Vlaams nationalisten is steeds gespannen geweest. Al in 1955 vergeleek hij, in een artikel in 'Kultuurleven', de rol die de nationalisten speelden in de Vlaamse beweging met de nefaste rol die de ultramontanen speelden in de katholieke partij in de 19e eeuw. Hij stelde steeds dat de Vlaamse beweging niet ontstond als een reactie tegen de Belgische Revolutie, maar er integendeel uit voortvloeide "als een vrucht van de patriottische bezieling die door de revolutie was gewekt". De Vlaamse beweging was bij haar ontstaan een in wezen Belgische beweging, die de Belgische identiteit wilde versterken door de Vlaamssprekende bevolking via de eigen taal van de Belgische nationaliteit te doordringen. De notie van het Vlaamse volk is volgens Wils veel artificiëler dan het land België, en ook de onderdrukking van het Nederlands in het prille België is volgens hem zwaar overtrokken. Met betrekking tot de repressie heeft hij nooit de kaakslagtheorie van de Vlaams nationalisten willen onderschrijven. De feiten werden nl. volledig verdraaid: in de ogen van de Vlaams nationalisten werden niet de fascisten vervolgd, maar wel de Vlamingen. Vroeger werd de Vlaamse beweging breed gedragen door figuren als Frans Van Cauwelaert, die ervoor streden de volkstaal te gebruiken als bestuurs- en cultuurtaal. Vermits dat doel is bereikt, is de strijd van de Vlaamse Beweging volgens Wils gestreden. Het Vlaams nationalisme ? dat gericht is op de onafhankelijkheid van Vlaanderen ? maakte historisch maar een klein deel uit van de Vlaame beweging.
De polemische Wils focuste tijdens zijn academische carrière op de verwevenheid van het levensbeschouwelijke, het sociale en het communautaire spanningsveld. Zijn meesterwerk is nog steeds Van Clovis tot Happart: de lange weg van de naties in de Lage Landen (1992), waarin hij op magistrale wijze de natievorming in de Lage Landen en de wisselwerking tussen de Vlaamse en de Waalse Beweging beschreef. In Van de Belgische naar de Vlaamse natie bundelt hij een aantal artikels die hij de jongste jaren heeft geschreven. De artikelenbundel vormt een caleidoscopisch overzicht van Wils' carrière. Al zijn interessegebieden komen aan bod: het ontstaan van de Belgische natiestaat, de arbeidersbeweging en het nationalisme, Gezelle als product van de Belgische (!) natievorming, de verhouding tussen de klerikalen en de vrijzinnigen in de Vlaamse beweging, het Daensisme, de Frontbeweging, de Groot-Nederlandse beweging, de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs, VNV-leider Hendrik Elias, de Waalse Beweging, de groei van de Vlaamse natie... De artikels ? geschreven in Wils' kenmerkende droge stijl ? halen stuk voor stuk niveau. Wils grossiert in feiten, maar hij heeft steeds een plot en hij schrijft naar een doel toe. Heilige huisjes worden gesloopt, mythes naar de prullenbak verwezen. In het nieuwe, cruciale slotartikel over de wording van de Vlaamse natie stelt Wils ? geruggensteund door de klassenstrijdtheorie van de Italiaanse socioloog Gramsci ? met enige spijt vast dat de voorwaarden voor een succesvolle revolutie en voor de vernietiging van België eindelijk zijn vervuld. Sinds de eerste helft van de 20e eeuw wordt de herinnering aan het gezamenlijke Belgische verleden ontwricht door de flamingantische ideologie die een Vlaamse tegenhegemonie tegenover de Belgische natie en haar verleden heeft geschapen. Het verleden van België wordt zeker in Vlaanderen niet meer gekoesterd. België is vandaag uit vele Vlaamse, maar ook uit steeds meer Waalse geesten verdwenen. Vlaanderen is vandaag méér dan België een natie, Wallonië volgt met rasse schreden. Op een vraag van 'Brussel Deze Week' of België in 2030 zijn 200e verjaardag zal vieren, antwoordde Wils: "Dat denk ik wel, maar dat hangt af van de twee grote struikelblokken, Brussel en de Rand." [Gunter Bousset] Verberg tekst

Dit boek bundelt een vijftiental artikelen van Lode Wils, emeritus hoogleraar nieuwste geschiedenis aan de KU Leuven, over de Vlaamse beweging en haar verhouding tot de Belgische staat. Samen geven de teksten een goed overzicht van het jarenlange onderzoek dat Wils uitvoerde. Doordat de artikelen bovendien chronologisch zijn gerangschikt - van de periode vóór het bestaan van België tot de recente staatshervormingen -, leest het boek ook als een geschiedenis van de Vlaamse beweging en haar streven. Aan bod komen zowel lange beschouwende stukken als kortere essays over uiteenlopende onderwerpen: de ontwikkeling van de Belgische natiestaat, de culturele betekenis van Guido Gezelle voor de Vlaamse natie, de Frontbeweging aan de IJzer, de Groot-Nederlandse beweging, de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs, de groei van de Vlaamse natie. Hoewel de artikelen niet naadloos op elkaar aansluiten (en dus ook apart kunnen worden gelezen), schetsen ze samen toch een redelijk coherent beeld. Een deskundig maar al bij al redelijk toegankelijk boek. Met voetnoten en/of een bibliografie per artikel. Verberg tekst